Energy drinks Μύθοι και πραγματικότητα

Η ταυρίνη προέρχεται από το σπέρμα ταύρου.
Βέβαιααααααααα. Άλλο τόσο και στο πασίγνωστο κοκτέιλ το «σπέρμα του μπάρμαν», ο μπάρμαν τελειώνει μέσα στο ποτήρι σου πριν στο σερβίρει. Αστεία πράγματα. Η ταυρίνη οφείλει την ονομασία της στο ότι ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1824 σε ένα όργανο ταύρου. Πρόκειται για ένα αμινοξύ που παράγεται στον οργανισμό σχεδόν όλων των ζώων αλλά και των φυτών. Είναι χαρακτηριστικό ότι περιέχεται και στις περισσότερες βρεφικές τροφές. Το πως επιδρά στον ανθρώπινο οργανισμό θα το μάθετε διαβάζοντας τις παρακάτω γραμμές.

Δεν υπάρχει περίπτωση να το αναμίξεις με αλκοόλ και να μη μείνεις στον τόπο.
Αν ήταν έτσι δε θα είχε μείνει κλάμπερ για κλάμπερ. Η αλήθεια είναι ότι ο πολύωρος χορός όπως και η έντονη αθλητική δραστηριότητα χωρίς επαρκή κατανάλωση υγρών και κατά προτίμηση νερού, μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση. Τα energy drinks δεν έχουν σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζουν την αφυδάτωση. Πόσο περισσότερο όταν η κατανάλωση αλκοόλ καθώς και η εφίδρωση «στραγγίζουν» τον οργανισμό. Γι’ αυτό η παράλληλη χρήση αλκοόλ και energy drink σίγουρα δεν είναι επιβλαβής ειδικά αν πίνουμε πολύ νερό. Τώρα αν κάποιος θέλει να πειραματιστεί με διάφορες σκληρές «χημικές» και «ύποπτες» ουσίες αυτό είναι προσωπικό του θέμα αλλά μην περιμένει να εγγυηθεί κάποιος για την υγεία του.
Σε μια εποχή που οι ρυθμοί είναι φρενήρεις και ιδιαίτερα απαιτητικοί, σε μέγα-πόλεις που η κίνηση είναι συνεχής και αέναη, σε ένα 24ωρο που δείχνει ελάχιστο και σε αναγκάζει να κινείσαι με την ταχύτητα του φωτός, γεννήθηκε αναπόφευκτα η ανάγκη για επιπλέον ενέργεια. Κι αν η ενεργειακή κρίση φαντάζει δυσεπίλυτη, στο προσωπικό επίπεδο μια σειρά καινοτομικών προϊόντων την τελευταία δεκαπενταετία ήρθε να ανταποκριθεί σε αυτή την απαίτηση:
ενεργειακά ποτά.

Αλήθεια τι στο καλό είναι αυτά τα ‘εξωτικά και μυστηριώδη’ ενεργειακά ποτά;
Η ιστορία τους πηγαίνει πίσω στο 1984 όταν ένας δραστήριος και διορατικός μάνατζερ, ο Ντίτριχ Μάτεσιτς δοκίμασε στην Ιαπωνία κάποια ποτά που αναζωογονούσαν. Επιστρέφοντας με τη φόρμουλα αυτή στην Αυστρία πειραματίστηκε και δημιούργησε το Red Bull κυκλοφορώντας το στο γνωστό κουτάκι που θυμίζει μπαταρία.
Ακριβώς επειδή είχαμε να κάνουμε με κάτι εντελώς καινούριο λογικό ήταν να ξεπηδήσουν διάφοροι μύθοι που ουδόλως ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αυτές οι φήμες άλλοτε αμαύρωσαν το image των προϊόντων αυτών κι άλλοτε δημιούργησαν ένα μυθικό πανίσχυρο προφίλ που βέβαια τα προϊόντα έσπευσαν να εκμεταλλευτούν διαφημιστικά. Άλλωστε η αρνητική διαφήμιση δεν παύει να είναι διαφήμιση, αλλά και η απαγόρευση αποδεδειγμένα γυρνάει μπούμερανγκ. Για να αποκτήσουμε μια εμπεριστατωμένη άποψη για το τι είναι τα ενεργειακά ποτά δεν έχουμε παρά να μελετήσουμε τη σύστασή τους.

Βασικά συστατικά
1. Ταυρίνη
To βασικό συστατικό των περισσοτέρων energy drinks. Ελεύθερο αμινοξύ (όχι από τα 20 βασικά) που βρίσκεται στον ανθρώπινο οργανισμό (μύες, εγκέφαλο, καρδιά, αίμα) και παράγεται από αυτόν στη χολή. Είναι η ουσία που έχει συζητηθεί κατά κόρον αλλά και αυτή από την οποία προέρχεται το όνομα του Νο1 energy drink, Red Bull. Mέχρι σήμερα έχουν δημοσιευθεί πάνω από 2.500 έρευνες σχετικά με την ταυρίνη και τις επιδράσεις της στον οργανισμό. Είναι αυτές οι έρευνες που διέλυσαν τις όποιες ανυπόστατες φήμες και επιφυλάξεις με αποτέλεσμα να επιτραπεί η κυκλοφορία του συγκεκριμένου energy drink πριν από χρόνια στη Γερμανία. Αυτή τη στιγμή αναγνωρίζεται ο σημαντικός ρόλος που παίζει η ταυρίνη στην πέψη του λίπους, στην προστασία του νευρικού συστήματος (αντιμετώπιση στρες κλπ.), στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος και στη λειτουργία της όσφρησης. Σχετικές απώλειες ταυρίνης παρουσιάζονται σε καταστάσεις έντονου στρες και σωματικής εξάντλησης. Σε έρευνα που έγινε σε αθλητές αντοχής παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια της βαθμιαίας αύξησης της έντασης του προγράμματος, σημαντική μείωση στα επίπεδα ταυρίνης. Μια λογική λύση στο πρόβλημα είναι η κατανάλωση συμπληρωμάτων ταυρίνης.

2. Γλυκουρονολακτόνη
Πρόκειται για έναν υδατάνθρακα ο οποίος απαντάται συγχρόνως στο ανθρώπινο σώμα αλλά και σε ορισμένα διατροφικά προϊόντα όπως το κόκκινο κρασί και τα σιτηρά. Στο συκώτι δεσμεύει τις τοξίνες και τις μετατρέπει σε υδατοδιαλυτές ουσίες ώστε να αποβάλλονται ευκολότερα από τα νεφρά. Παίζει δηλαδή έναν αντιοξειδωτικό και αποτοξινωτικό ρόλο.

3. Καφεΐνη
Ένα κουτάκι (250 ml) περιέχει την ίδια ποσότητα καφεΐνης όσο ένα φλιτζάνι καφέ φίλτρου (ούτε καν φραπέ), δηλαδή 80 mg. Ωστόσο υπάρχουν energy drinks όπως το Βurn (3E) που περιέχουν σαφώς χαμηλότερη ποσότητα καφεΐνης (36,25 mg). H διεγερτική επίδραση της καφεΐνης είναι επιστημονικά αποδεδειγμένη καθώς και η θετική της επίδραση όσον αφορά τη ψυχολογία και την πνευματική απόδοση. Επιπλέον βοηθά στην καύση λίπους κατά τις ασκήσεις αντοχής συντελώντας στη διατήρηση των αποθεμάτων γλυκογόνου.
Η καφεΐνη συγκαταλέγεται στον κατάλογο της WADA (World-Anti-Doping Agency). Ένας αθλητής στου οποίου τα ούρα θα ανιχνευθεί καφεΐνη σε επίπεδα υψηλότερα των 12 mg/l θεωρείται «ντοπαρισμένος». Το όριο που θέτει η Ιατρική Επιτροπή της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ) μεταφράζεται σε κατανάλωση 500-600 mg καφεΐνης (6-8 κουτάκια Red Bull ή 6-8 φλιτζάνια καφέ) σε μια περίοδο 1-2 ωρών. Επειδή όμως κατά τη διάρκεια του αγώνα η απώλεια υγρών με την εφίδρωση επιβραδύνει την παραγωγή ούρων από τον οργανισμό, αυξάνεται η πυκνότητα των ουσιών στα ούρα. Έτσι η εταιρία στα ειδικά φυλλάδια με τα οποία επικοινωνεί με τους παγκόσμιας κλάσης αθλητές κυρίως extreme σπορ που «σπονσονάρει», συνιστά την κατανάλωση 2-3 συσκευασιών Red Bull με την επιπλέον κατανάλωση νερού πριν ή κατά τη διάρκεια της άσκησης.
Μια άλλη κατηγορία ανθρώπων όπως οι κλάμπερς χρησιμοποιούν energy drinks. Oι διουρητικές ικανότητες της καφεΐνης σε συνδυασμό με την έντονη εφίδρωση λόγω πολύωρου χορού και την παράλληλη κατανάλωση υπερβολικού αλκοόλ μπορεί να οδηγήσουν σε αφυδάτωση. Σ’ αυτή την πτυχή του θέματος αναφερόμαστε εκτενέστερα σε άλλο σημείο της έρευνας εξαιτίας του μύθου που έχει δημιουργηθεί.
Επίσης η καφεΐνη ως γνωστόν δεν ενδείκνυται για νεαρά παιδιά, διαβητικούς αλλά και όλους όσους εκδηλώνουν ευαισθησία σε αυτή.

4. Υδατάνθρακες
Οι υδατάνθρακες που περιέχονται στα περισσότερα energy drinks με τη μορφή της σακχαρόζης και γλυκόζης και προσφέρουν ενεργειακή αξία ίση με 45-50 kcal/100 ml (110-120 θερμίδες το κουτάκι).Οι υδατάνθρακες είναι και το μόνο κοινό συστατικό στη σύνθεση των energy drinks και των πολύ συχνά συγχεόμενων με αυτά ισοτονικών/thirst quenchers (Gatorade, Powerade, Lucosade, Isostar κλπ.) και ακριβώς γι΄ αυτό θα μας βοηθήσουν να αποσαφηνίσουμε τη μεταξύ τους διαφορά. H περιεκτικότητα των energy drinks σε ζάχαρη ( = υδατάνθρακες = ενέργεια ) κυμαίνεται σε ποσοστά μεγαλύτερα από αυτά των συστάσεων για «ξεδιψαστικά» drinks. Kαι αυτό γιατί σκοπός τους είναι να δώσουν ενέργεια που μεταφράζεται σε μεγαλύτερη αντοχή και ένταση κατά τη σωματική άσκηση. Ο σκοπός των thirst quenchers είναι η αναπλήρωση των υγρών που χάθηκαν κατά την άσκηση. Η μεγάλη περιεκτικότητα ζάχαρης εμποδίζει τη γρήγορη αποκατάσταση της ισορροπίας των υγρών του σώματος που διαταράχθηκε με την εφίδρωση. Άρα τα «ξεδιψαστικά» δεν περιέχουν μεγάλες ποσότητες υδατανθράκων.

5. Βιταμίνες
Tα περισσότερα energy drinks περιέχουν βιταμίνες, ιδιαίτερα της ομάδας Β. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β είναι γνωστές για τη συμβολή τους σε πολλαπλές μεταβολικές αντιδράσεις του σώματος. Με ένα κουτάκι καλύπτονται σχεδόν όλες οι ανάγκες του οργανισμού στις συγκεκριμένες βιταμίνες. Πρόκειται όμως για κοινές βιταμίνες που μπορεί εύκολα να μας προσφέρει και μια ισορροπημένη διατροφή.

6. Guarana/ Ginseng
Η Guarana προέρχεται από τη Λατινική Αμερική και πρόκειται για εκχύλισμα φυτού του οποίου η διεγερτική δράση ήταν γνωστή από τα χρόνια των αυτοχθόνων Ινδιάνων. Ως δραστική ουσία τονίζεται περισσότερο η καφεΐνη. Και το Ginseng είναι εκχύλισμα φυτού που συναντάται στην Κορέα αλλά και άλλες χώρες της Ασίας. Έχει πανομοιότυπες τονωτικές ιδιότητες με τη guarana ενώ και τα δύο προστίθονται σε μικρές ποσότητες κυρίως για να προσδώσουν άρωμα και «εξωτικό» χαρακτήρα.
(π.χ. το Burn περιέχειguarana 12,5 mg/ κουτάκι).

Και αφού περάσαμε από ένα σκανάρισμα τα συστατικά των energy drinks και αποσαφηνίσαμε τις όποιες παρεξηγήσεις ήρθε η ώρα να διερευνήσουμε κατά πόσον τηρούν τη βασική τους υπόσχεση. Δηλαδή να μας δώσουν την απαραίτητη ενέργεια που θα χρειαστούμε για τις ποικίλες δραστηριότητές μας. Με άλλα λόγια να διαπιστώσουμε κατά πόσον μας δίνουν φτερά τόσο στο σωματικό όσο και στον πνευματικό τομέα.
Μια έρευνα που έγινε στο Ινστιτούτο Αθλητισμού, Ιατρικής και Διατροφής της Γερμανίας (ISME) μελέτησε τις επιδράσεις του Red Bull σε 10 αθλητές αντοχής ενώ έκαναν ποδηλασία σε ειδικό εργομετρικό ποδήλατο. Οι αθλητές εκτέλεσαν τρεις δοκιμαστικές διαδρομές, ανάμεσα στις οποίες τους δίνονταν από ένα διαφορετικό ποτό: ένα εικονικό σκεύασμα (διάλυμα υδατανθράκων), ένα σκεύασμα για αυτοσυγκέντρωση (διάλυμα υδατανθράκων με καφεΐνη) και Red Bull.H έρευνα (πίνακας 1) αποκάλυψε πως το Red Bull αύξησε σημαντικά την αντοχή στο μέγιστο επίπεδο έντασης.
Το Ινστιτούτο Επιστήμης και Άθλησης στο Πανεπιστήμιο Johann Wolfgang της Φρανκφούρτης διεξήγαγε μια πανομοιότυπη έρευνα όπου συμμετείχαν 17 ερασιτέχνες αθλητές. Πέραν της αντοχής ερεύνησαν επίσης τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2max), μια παράμετρο που χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει έμμεσα την αντλητική ικανότητα της καρδιάς. Η έρευνα επιβεβαίωσε τα προηγούμενα πορίσματα ενώ απέδειξε πως η πρόσληψη οξυγόνου ήταν μεγαλύτερη με την κατανάλωση Red Bull.
Σε μια τυφλή έρευνα με εικονικά σκευάσματα και σκευάσματα συγκέντρωσης που πραγματοποιήθηκε στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, 10 εθελοντές υποβλήθηκαν σε ηλεκτροσωματικά τεστ για να ερευνηθούν η προσοχή και ο χρόνος αντίδρασής τους. Ο χρόνος μηχανικής αντίδρασης μετρήθηκε προκαλώντας ακουστικά ερεθίσματα. Η έρευνα απέδειξε πως ο χρόνος αντίδρασης βελτιώθηκε στην ομάδα που είχε καταναλώσει τα βασικά συστατικά του Red Bull (καφεΐνη, ταυρίνη, γλυκουρονολακτόνη). Επίσης πραγματοποιήθηκαν ψυχομετρικά τεστ για να εκτιμηθεί ο βαθμός συγκέντρωσης. Το επονομαζόμενο “d2” τεστ, το οποίο έχει δημιουργηθεί για να μετρήσει την ταχύτητα, τη δύναμη, και ταυτόχρονα την ικανότητα συγκέντρωσης σε στιγμές έντασης, αποκάλυψε βελτίωση στις τιμές της ψυχοκινητικής ταχύτητας όπως επίσης και της συνολικής ικανότητας αυτοσυγκέντρωσης σε καταστάσεις έντονης πίεσης.
Περαιτέρω έρευνες έγιναν στο Πανεπιστήμιο του Loughborough σχετικά με την επίδραση του Red Bull σε οδηγούς που είχαν έλλειψη ύπνου και διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω έλλειψης συγκέντρωσης. Η έρευνα έγινε με εξομοιωτές αυτοκινήτων και απέδειξε ότι επήλθε αξιοσημείωτη μείωση της υπνηλίας μετά την κατανάλωση Red Bull.Tα πορίσματα αυτά επιβεβαιώθηκαν περαιτέρω από σχετικά εγκεφαλογραφήματα. Σύμφωνα με τις έρευνες, στο δείγμα που κατανάλωσε Red Bullμειώθηκαν σημαντικά όχι μόνο η υπνηλία αλλά και τα σφάλματα στην οδήγηση και ο χρόνος αντίδρασης σε ερεθίσματα.

Εν κατακλείδι
Το θολό τοπίο όσον αφορά τα energy drink δείχνει να έχει ξεκαθαρίσει. Ωστόσο όταν έχουμε να κάνουμε με επιστημονικά πορίσματα θα πρέπει να μην ξεχνάμε ποτέ ότι μιλάμε για κάτι εν δυνάμει εξελισσόμενο που ανατρέπει αρκετές φορές «βεβαιότητες» του παρελθόντος. Υπ’ αυτό το πρίσμα οι χιλιάδες έρευνες που έγιναν επέτρεψαν την κυκλοφορία του προϊόντος πριν από χρόνια στη Γερμανία. Από κει και πέρα υπεισέρχεται η λογική. Όταν οι αυξημένες υποχρεώσεις / δραστηριότητες απαιτούν παραπάνω ενέργεια τότε τα energy drink λειτουργούν σα συσσωρευτής ενέργειας (μπαταρία). Όμως δεν έχει κανένα νόημα να «πουσάρουμε» τον οργανισμό μας όταν οι συνθήκες δεν το απαιτούν. Είναι τόσο ανώφελο όσο να τρέχεις προς τη στάση ενώ βλέπεις πως το λεωφορείο δε φαίνεται καν στον ορίζοντα! Από κει και πέρα καλό είναι να προτιμάμε επώνυμους τίτλους που έχουν την άδεια του Γενικού Χημείου του Κράτους. γιατί δυστυχώς έχει εντοπιστεί στην αγορά πλήθος σχετικών προϊόντων που κυκλοφορούν χωρίς άδεια. Αυτά και τύφλα να ‘χει ο ζωμός του Πανοραμίξ!
www.ypovrixio.gr