Αυτή η σχετικά απλή χημική ένωση παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στις λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος. Παράγεται στον εγκέφαλο, σε μια περιοχή που ονομάζεται επίφυση (στα αγγλικά pineal gland) --εκεί που ο γάλλος φιλόσοφος Descartes πρότεινε ότι βρίσκεται η «έδρα της ψυχής»-- και απελευθερώνεται στο αίμα.
Είναι μία ορμόνη που ρυθμίζει την παραγωγή άλλων ορμονών και συντονίζει τον κιρκάδιο (ημερήσιο) ρυθμό του σώματος, δηλαδή τις εναλλαγές ύπνου/ξύπνιου. Αυτός ο ρυθμός είναι ουσιαστικά το βιολογικό μας 24ωρο ρολόι από το οποίο εξαρτάται η φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού.
Το σκοτάδι ευνοεί την παραγωγή μελατονίνης ενώ το φως την εμποδίζει. Επομένως έκθεση σε έντονο φως τη νύχτα ή σε λιγοστό την ημέρα αποσυντονίζει τη ρύθμιση παραγωγής μελατονίνης και έχει ως αποτέλεσμα την κούραση και τη μη ομαλή λειτουργία του οργανισμού.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα όπου καταλαβαίνουμε ολοφάνερα τον αποσυντονισμό της μελατονίνης, είναι η ανικανότητα προσαρμογής στους προηγούμενους ρυθμούς ύπνου/ξύπνιου μετά από ένα υπερατλαντικό ταξίδι: αυτό είναι το jet-lag. Έχει υπολογιστεί ότι για κάθε ώρα διαφοράς ώρας χρειάζεται μία μέρα για να επανέλθει ο οργανισμός στη φυσιολογική του κατάσταση. Δηλαδή για μία πτήση μεταξύ δύο χωρών που έχουν διαφορά 5 ωρών χρειάζονται 5 μέρες για την αποκατάσταση του κιρκάδιου ρυθμού! Η μελατονίνη παίζει ρόλο επίσης στη ζωντάνια και τη συχνότητα των ονείρων. Διάφορα ψυχο-ενεργά ναρκωτικά (κοκαϊνη, LSD) αυξάνουν τη σύνθεσή της και την παραγωγή της.
Αλλοι ρόλοι της μελατονίνης
Η ίδια αυτή ουσία εμπλέκεται και στη ρύθμιση των βιολογικών κύκλων των γυναικείων ορμονών: πότε ξεκινάει η εμμηνόρροια, πόσο διαρκεί και πότε σταματάει. Τέλος, η μελατονίνη καθορίζει και τη διαδικασία της γήρανσης, αφού έχει βρεθεί ότι τα μικρά παιδιά έχουν πιο υψηλά ποσοστά αυτής της ορμόνης τα οποία μειώνονται με την ηλικία. Ίσως έτσι εξηγούνται οι δυσκολίες στον ύπνο όσο μεγαλώνει κανείς... Όμως πέρα από τους ορμονο-ρυθμιστικούς της ρόλους η μελατονίνη είναι και ένα εξαιρετικό αντιοξειδωτικό. Αυτό που χρησιμεύει; Η φθορά και η γήρανση του εγκεφάλου στοιχίζουν πολύ σε επίπεδα ποιότητας της ζωής. Ενας από τους βασικούς παράγοντες φθοράς του νευρικού ιστού είναι οι -γνωστές- ελεύθερες ρίζες που είναι φυσικό προϊόν του αναερόβιου μεταβολισμού. Η μελατονίνη βοηθά στη δέσμευση των ελεύθερων ριζών. (Για περισσότερες λεπτομέρειες ως προς τη χημική διαδικασία βλέπε στην παράγραφο «Λίγη Χημεία»). Η μελατονίνη έχει δειχθεί να μειώνει την ανάπτυξη των όγκων. Επίσης ανταγωνίζεται τη μιτογόνο επίδραση των οιστρογόνων. Σε διάφορες περιπτώσεις όγκων δείχνει να έχει αντι-καρκινικό ρόλο. Γενικότερα η μελατονίνη δρα υπέρ της άμυνας του οργανισμού βοηθώντας την καταπολέμηση των ασθενειών. Δεν είναι γνωστό πώς ακριβώς γίνεται αυτό, αλλά ευνοεί την παραγωγή των Τ κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος.
Θεραπευτικές εφαρμογές
* Προβλήματα ύπνου
* Καρκίνος
* Προβλήματα του ανοσοποιητικού συστήματος
* Καρδιαγγειακά προβλήματα
* Κατάθλιψη
* Διαταραχές του εποχιακού κύκλου (χειμώνας/καλοκαίρι)
* Σεξουαλική δυσλειτουργία
* Αλτσχάιμερ
* Ρύθμιση της εμμηνόπαυσης
* Ημικρανίες
Λίγη χημεία...
Το χημικό όνομα της μελατονίνης είναι Ν-ακετυλο-5-μεθοξυτρυπταμίνη. Βιοσύνθεση της μελατονίνης: η τρυπτοφάνη μετατρέπεται σε σεροτονίνη και τελικά σε μελατονίνη που είναι μία Ινδόλη. Οι υπερχιασματικοί πυρήνες του υποθάλαμου στον εγκέφαλο περιέχουν υποδοχείς μελατονίνης στους οποίους συνδέεται η μελατονίνη για άμεση δράση στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Η μελατονίνη μεταβολίζεται σε 6-υδροξυ- μελατονίνη στο συκώτι και ο κύριος μεταβολίτης που εκκρίνεται είναι η 6-σουλφοξυ- μελατονίνη.
Η μελατονίνη και οι ελεύθερες ρίζες
Οι ελεύθερες ρίζες είναι χημικά στοιχεία που έχουν ένα ελεύθερο ηλεκτρόνιο. Αν ένα ηλεκτρόνιο προστεθεί στο O2 τότε σχηματίζεται το υπεροξείδιο ανιόν , η ρίζα O2-. Το O2- ανάγεται από την υπεροξειδάση δισμουτάση σε H2O2 (υπεροξείδιο του υδρογόνου) το οποίο είναι τοξικό σε υψηλή συγκέντρωση και μπορεί να αναχθεί στη ρίζα του υδροξυλίου OH. Αυτή η ρίζα (ΟΗ) καταστρέφει τα κύτταρα. Η βιταμίνη Ε (κυριότερα η αλφα-τοκοφερόλη) και η βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) προστατεύουν τον εγκέφαλο από το οξειδωτικό στρες καθαρίζοντας τις τοξικές ρίζες. Η μελατονίνη απορροφάται γρήγορα από τον εγκέφαλο και βοηθά στον καθαρισμό των ελεύθερων ριζών καλύτερα από τη βιταμίνη Ε.
http://www.healthierworld.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου